Тархины цус харвалтын өвчлөл, нас баралтын тоо дэлхий дахинд тэргүүлэгч өвчлөлийн шалтгаан болж байна. Харвалтын улмаас өвчтөний гар, хөл гүнзгий саажиж, хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алддаг төдийгүй оюун ухаан, хэл яриа, танин мэдэхүйн үйл ажиллагаа эрс буурч тэнэгрэлийн байдалд хүрдэг.
Тархинд цус харвах үед тархинд хэрэгтэй тэжээл болон хүчилтөрөгчийг зөөвөрлөдөг цусан хангамж саарч, тасалдана. Ингэж тархинд цусан хангамж байхгүй болсон тохиолдолд тархи гэмтэж, хэвийн үйл ажиллагаа нь алдагдаж, үхэлд хүргэх аюултай. Урьдчилан сэргийлэх үүднээс харвалтын эрт үеийн шинжүүдийг мэдэж байх нь тустай. Дараах мэдээлэлд анхаарлаа хандуулна уу.
Нэгэнтээ тархинд цус харвалт явагдсан бол яах вэ. Дэлхий дахинд тархины харвалтын дараах сэргээн засах эмчилгээг явуулахад хөдөлгөөн засал, ахуй засал болон хэл заслын эмчилгээнээс гадна физик эмчилгээг нилээд өргөн ашигласаар ирсэн. Гэвч хүн харвалтын дараах сэргээн засах эмчилгээ хүн бүрт адилгүй байдлаар үйлчилж байна.
Физик эмчилгээ нь дотроо олон төрөл байх боловч тархины харвалтын дараагаар өөрт тохирсон, нотолгоонд тулгуурласан эмчилгээг хийлгэх нь сэргэлтэнд онцгой ач холбогдолтой гэдгийг дэлхий нийт хүлээн зөвшөөрлөө. Дэлхий нийтэд тархины харвалтын дараах сэргээн засалтад өргөн хэрэглэгддэг боловч манай оронд цөөн хийгдэж байгаа нотолгоонд суурилсан физик эмчилгээний төрөл нь цахилгаан стимуляц /electrical stimulation/ юм.
ЦАХИЛГААН СТИМУЛЯЦ ГЭЖ ЮУ ВЭ? Цахилгаан цочруулыг ашиглан булчинг агшаах үйлдэл юм. Энэ нь бага зэргийн сонин сонсогдож болох ч, бидний бие махбод өөрийн булчинг агшаахад цахилгаан цочруул ашигладаг. Тархинаас цахилгаан цочруулыг үүсгэн мэдрэлийн ширхэгээр булчинд дамжуулсны дүнд хөдөлгөөн хийгддэг. Тэгвэл, тархины харвалтын дараагаар дээр дурдсан цахилгаан цочруулын үйл ажиллагаа алдагддаг. Энэ үед цахилгаан стимуляц нь тархины харвалтын улмаас саажиж хөдөлгөөнгүй болсон булчинг дахин агшаах болон хөдөлгөх боломжийг олгодог. Эмнэлзүйн практикт ихэвчлэн хөдөлгөөн засалч /physical therapist/ уг багажийг ашиглан арьсан дээр электрод байрлуулан мэдрэлийг цочроох замаар булчин агшаадаг.
ЦАХИЛГААН СТИМУЛЯЦИЙН ЭМЧИЛГЭЭНИЙ ЗОРИЛГО:
Тархины харвалтын дараагаар ихэвчлэн мөрний хөдөлгөөн болон гарын үйл ажиллагааг сэргээх зорилгоор ашиглагддаг. Мөн алхаа сайжруулах зорилгоор олон улсад өргөн хэрэглэгддэг.
ЦАХИЛГААН СТИМУЛЯЦИЙГ ХЭНД ХЭРЭГЛЭЖ БОЛОХГҮЙ ВЭ?
Эпилепси /татаж унах өвчин/, арьсны хүнд эмгэгтэй эсвэл хэт мэдрэг, хавдар болон зүрхний пейсмейкертэй хүмүүст хэрэглэж болохгүй.
Эх сурвалж:
1. Bae YH, Ko YJ et al.Effects of Robot-assisted Gait Training Combined with Functional Electrical Stimulation on Recovery of Locomotor Mobility in Chronic Stroke Patients,J Phys Ther Sci, 2014,26: 1949-1953.
2. Lin Z1, Yan T.Long-term effectiveness of neuromuscular electrical stimulation for promoting motor recovery of the upper extremity after stroke,J Rehabil Med, 2011,43: 506-510.
3. Jing Ye, Nakashima Y et al.Functional electrical stimulation based on a pelvis support robot for gait rehabilitation of hemiplegic patients after stroke,Conf Proc IEEE Eng Med Biol Soc, 2014,3098-3101.
4. Chen D, Yan T et al.Functional electrical stimulation based on a working pattern influences function of lower extremity in subjects with early stroke and effects on diffusion tensor imaging,Zhonghua Yi Xue Za Zhi, 2014,14:2886-2892.
Тархны цус харвалт явагдах үед сэргийлэх арга
Үүнийг мэдэж авснаар хэзээ нэгэн цагт та хэн нэгэнд туслах болно. Хятад профессорын өгсөн зөвлөгөө юм. Гэртээ байнга тариурын зүү байлга. Энэ нь цус харвалтын үед аврах үнэхээр гайхалтай, уламжлалт бус арга юм.
“Аав минь саа өвчин тусч, хожим нь харвалтын улмаас нас барсан. Би анхны тусламж үзүүлэх энэ аргыг өмнө нь мэддэггүй байсан маань тун харамсалтай. Цус харвах үед тархины судаснууд аажмаар тэсэрнэ. Цус харвалт болсон тохиолдолд, тайван байх хэрэгтэй. Хохирогч хаана ч байсан хамаагүй , түүнийг хөдөлгөж болохгүй. Яагаад гэвэл хөдөлгөх л юм бол судасны тэсрэлт болно. Түүнийг дахин унахааргүй тохитой суулгаад дараа нь цусыг нь ханах хэрэгтэй.. Хэрэв гэрт тань тариур байвал зүүгээр нь, байхгүй бол оёдлын зүү , эсвэл тээглүүр зүү ч хэрэглэж болно. Ажиллах дараалал:1.Зүүгээ гал дээр барьж ариутгана
2. Ямар нэг тусгай цэгүүд хайхгүй, хурууны хумснаас мм зайтай хатгана
3. Цус гартал нь хатгана
4. Цус шүүрч эхлэхгүй бол цоолсон хурууг өөрийн хуруунуудаар шахаж цус гаргана.
5. Бүх 10 хуруунаас цус гарсны дараа хохирогчийг ухаан ортол хүлээх хэрэгтэй.
6. Хэрвээ хохирогчийн ам мурийсан байвал чихийг нь улайтал нь татаарай
7. Дараа нь чихний дэлбээ бүрээс хоёр дусал цус гарахаар хоёр удаа зүүгээрээ хатгах.
Хэдэн минутын дараа хохирогч сэргэх ёстой. Хохирогчид ямар нэгэн хэвийн бус шинж тэмдэг илэрсэн бол түүнийг хэвийн байдалд ортол хүлээгээд дараа нь эмнэлэгт хүргэнэ. Яарч түргэн тусламжаар эмнэлэг рүү хүргэх юм бол замдаа машинд сэгсрэгдэн тархины судасны тэсрэлт болж бүр хүндэрч магадгүй. Тэр алхаж явж чадаж байвал аврагдлаа гэсэн үг юм.
Хүний амь аврахын тулд цус ханах энэ аргыг би Сан- Juke-д амьдардаг Хятадын уламжлалт анагаах ухааны доктор Хa Бу Тин-аас мэдэж авсан. Түүнээс гадна энэ аргыг амьдралд турших боломж надад таарсан учраас 100 % үр дүнтэй гэдгийг батлан хэлэх байна. 1979 онд би Taй Чунг-д байдаг Фунг Гаап коллежид багшилж байлаа. Нэг удаа ангидаа байж байтал өөр нэг багш сандран гүйж ирээд: ” Хатагтай Лю, хурдлаарай, манай удирдагч тархинд нь цус харвачихлаа!” гэж хэллээ. Би тэр даруй гурван давхар луу гүйлээ. Манай удирдагч ноён Чэнь Фу Тянийг харахад царай нь цайж, үг яриа нь ойлгомжгүй бас ам нь муруйсан – харвалтын бүх шинж тэмдэг илэрсэн байлаа. Би тэр даруй дадлага хийж байсан оюутнуудын нэгийг тариур авахуулахаар эмийн сан руу гүйлгэж, дараа нь ноён Чэний бүх 10 хурууг хатгалаа. Хэдэн минутын дараа бүх 10 хуруунаас вандуйн үр шиг дусал цус гарсны дараа ноён Чэний царайны өнгө засарч нүд нь тогтож ирэв. Гэвч ам нь мурий хэвээр байлаа. Тиймээс би цусаар дүүргэхийн тулд түүний чихийг зулгаав. Чих нь улаан болонгуут би хоёр чихний омгийг цоолж хоёр хоёр дусал цус гаргав. Аль аль чихнээс тус бүр хоёр дусал цус гарсны дараа гайхамшигт явдал болж, 3-5 минутын дотор амны хэлбэр эргэн хэвдээ орж, яриа нь оновчтой болсон юм. Бид түүнийг хэсэг амрааж, аяга халуун цай уулгаад шатаар буулган Вэй Бах эмнэлэг рүү явууллаа. Тэр тэнд нэг л шөнө хэвтээд, маргааш өдөр нь эмнэлгээс гарсан. Бүх зүйл амжилттай болж дараа нь ямар ч хүндрэл гарсангүй!!!
Харвалт өгсөн өвчтөнүүд ихэвчлэн эмнэлэг орох замд тархины хялгасан судасны задаргаа болж дахин хэзээ ч эдгэрдэггүй. Тиймээс , цус харвалт нас баралтын хоёр дахь гол шалтгаан болж байна. Аз таарч амьд үлдэгсэд насан турш хэвтэрт байх болдог. Ийм аймшигтай зүйл хэний ч амьдралд тохиолдох ёсгүй. Бид бүгд энэ цус ханах аргыг мэдэж, нэн даруй тусалж чадвал өвчтөн богино хугацаанд 100% эргэн хэвийн болох болно. Уншиж ойлгоод цааш нь дамжуулбал энэ нь ирээдүйд хэн нэгний амьдралыг аврахад туслах болно.
